Destan döneminden halk hikâyeciliğine geçiş döneminin en önemli ürünü Dede Korkut Hikâyeleridir. Bu hikâyeler, Orta Asya´da şekillenmeye başlamış; Türklerin Müslüman olmalarından ve Anadolu´ya gelmelerinden sonra din ve çevre motiflerine göre bazı değişikliklere uğramıştır. Dede Korkut´un hikâyeleri, parça parça ve değişik versiyonlarda Anadolu´nun çeşitli yerlerinde yaşamaktadır. Bugün Türkiye´de en yaygın olarak bilinen hikâyeler, 15-16. yüzyıllarda meçhul biri tarafından yazıya geçirilmiştir.
Eserin asıl adı "Kitab-ı Dede Korkut Ala Lisan-ı Taife-i Oğuzan" (Oğuzların Diliyle Dede Korkut Kitabı)´dır. Kitap, on iki destansı hikâye ve bir önsözden oluşmuştur. Hikâyeler Kuzeydoğu Anadolu dolaylarındaki Müslüman Oğuzların hayatını anlatır. Fakat destanlar islamiyet öncesi dönemden de izler taşımaktadır.
Destan özellikli ve pek çok halk kahramanının mücadeleleri anlatılan Dede Korkut hikâyelerinde; güzel ve hikmetli sözler, Türklerin tarihine ait rivayetler, han ve beyler hakkında methiyeler, Türk töresine ait pek çok konu işlenmiştir. Bugün elimizdeki iki nüshanın, Akkoyunlu Devleti´nin (1403-1508) çökmeye başladığı dönemlerde yazıya geçirildiği tahmin edilmektedir. Nüshalardan biri tamdır ve Almanya Dresten Kitaplığında bulunmaktadır. Altı hikâyenin bulunduğu eksik bir nüsha ise Vatikan´dadır.
Dede Korkut Hikâyelerinin Özellikleri:
· Eser, bir önsöz ile12 hikâyeden oluşur.
· Olağanüstü olaylarla gerçeğe uygun olaylar eserde iç içedir.
· Türklerin eski yaşam tarzları ile ilgili ayrıntılar yanında İslam dini ile ilgili özellikler de vardır.
· Eserde geçen "Dede Korkut" meçhul bir halk ozanıdır.
· Hikâyelerde Oğuzlar´ın çevredeki boylar ile aralarındaki savaşlar ve kendi iç mücadeleleri yer alır.
· Hikâyelerin konuları; aşk, yiğitlik gösterisi, kahramanlık, boylar arasındaki savaştır.
· 15. yy´da yazıya geçirilmiştir.
· Eserin yazarı belli değildir.
· Nazım ile nesir iç içedir.
· Azerî Türkçesi ile oluşturulmuştur.
|
